Somut ve soyut kültürel mirası kaydetmede, görsel belleğin oluşmasında ve dünya mirasının gelecek nesillere aktarılmasında görsel işitsel materyallerin büyük önemi bulunuyor. 27 Ekim Dünya Görsel İşitsel Miras Günü için bu sene UNESCO tarafından “Dünyaya Açılan Pencereniz (Your Window to the World)” teması belirlendi.

Filmler ve ses kayıtlarının da toplumsal, kültürel, ekonomik, sosyal ve siyasal yapılara dair pek çok bilgi içermesinin yanı sıra estetik ve sanatsal özelliklere de sahip olduğu için kültürel mirasın en önemli parçalarından biri olarak muhafaza edilip gelecek nesillere aktarılması büyük önem taşıyor. 

Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkililerinden alınan bilgiye göre, Sinema Genel Müdürlüğü de bu amaç doğrultusunda çeşitli çalışmalar yürütüyor.

Web sitesi hazırlandı, filmler siteye yüklendi

Bakanlığın film arşivinde bulunan filmlerin kamuoyu ile paylaşılabilmesi için İngilizce ve Türkçe dillerinde hizmet verebilen ve bu sene içerisinde açılması planlanan bir web sitesi hazırlandı ve filmler siteye yüklendi. Kalan filmlerin dijitalleştirilme işlemleri devam ederken dijitalleştirilen filmler siteye peyderpey yükleniyor.

Sitede Osmanlı Devleti’nin son günlerinden 1980’lere dek pek çok olaya tanıklık etmeyi sağlayan belge filmler bulunurken, sitenin bu bağlamda dünyaya ve geçmişe açılan bir pencere olacağı düşünülüyor.

Film arşivinde yaklaşık 13 bin 500 makara film bulunuyor

Görsel işitsel materyallerin bozulmadan uzun yıllar hayatta kalabilmeleri için başta sıcaklık ve nem olmak üzere uygun koşullarda muhafazasının sağlanması gerekiyor. Filmlerin muhafaza edildiği kutuların ana malzemesi bile filmlerin uzun ömürlü olmasında önem arz ediyor.

Sinema Genel Müdürlüğünün bu tür şartları yerine getiren bir ortam oluşturmak için başlattığı çalışmalar, aksatılmadan devam ediyor.

Genel Müdürlük film arşivi bünyesinde değişik taban ve ölçülerde yaklaşık 13 bin 500 makara film yer alırken, RFID sistemi kayıtları ile kutulanmaları tamamlandı. Filmlerin arşiv dışına yetkili personelin izni olmaksızın çıkışını engellemek amacıyla manyetik etiketleme ve bu etiketlerle entegre çalışan arşivleme programı ve güvenlik sistemleri bulunuyor.

Genel Müdürlük yöneticileri ve arşivde görevli personel arşive ancak şifreleri ve güvenlik kartlarıyla giriş yapabiliyor. Film arşivine ait olan nitrat tabanlı filmlerin dijital ortama aktarılması çalışmaları Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Prof. Sami Şekeroğlu Sinema TV Merkezi tarafından tamamlandı. Bu filmler, nitrat tabanlı filmlerin kendiliğinden alev alma özelliklerinden dolayı Prof. Sami Şekeroğlu Sinema TV Merkezi Film Arşivi’nde muhafaza ediliyor.

2013’ten itibaren yüksek çözünürlükte tarama yapabilen iki adet film tarama cihazı ile 35 ve 16 mm negatif ve pozitif filmlerin taranması çalışmaları genel müdürlük bünyesinde başlatılırken film arşivinde bulunan 16 ve 35 mm manyetik ve optik ses filmleri de ses tarama cihazı ile taranabiliyor.

Taraması biten filmler film restorasyon programı ile restore edilebiliyor

Tüm filmler taranmadan önce temizlenerek fiziksel onarımları yapılıyor. Taraması biten filmler film restorasyon programı ile kare kare restore edilebiliyor. Filmlerin taranarak dijitalleştirmesi çalışmaları esnasında önceki senelerde yapılmış olan içerik çözümlemeleri ve filmlere ait diğer bilgiler tekrar gözden geçiriliyor ve eksik olanlar tamamlanıyor.

Filmlere ait afiş gibi belgeler de geniş yüzeyli tarama cihazı ile taranıyor ve dijital ortama kaydediliyor. Arşivin genişletilmesi ve filmlerin daha uygun ortamda muhafazası ile korunmasının sağlanması amacıyla sektöre duyurulan kampanya yoluyla negatif filmlerin sayısı günden güne artıyor.

Pelikül filmler dışında film arşivinde 5 bine yakın video kaset (BETACAM, HDCAM, VHS, S-VHS, UMATIC) bulunuyor. Bakanlıkça desteklenen veya satın alınan uzun metraj, belgesel, animasyon ve kısa film türlerindeki bu filmlerin izleme, künyeleme ve dijital olarak kayıtlarının tutulması işlemleri gerçekleştirildi ve filmlerin hepsi dijital ortama kaydedildi.

Ulusal bir film arşivi oluşturabilmek için çalışılıyor

Görsel-işitsel mirasın korunması ve ulusal bir film arşivi oluşturabilmek için çalışan genel müdürlük, bu amaç doğrultusunda gerektiği hallerde Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Türk Tarih Kurumu ve TRT ile işbirliği içinde faaliyet yürütüyor.

Vatandaşlar da ellerinde 35 ve 16 mm ölçülerde sinema tarihinde önemli yeri olan filmler veya geçmişe ışık tutabilecek belge filmler varsa bunları arşive emanet edebilecek. Böylece bu filmlerin uygun ortamlarda muhafazası ile gelecek nesillere aktarımı sağlanabilecek.

TRT