Gelişim evrelerinden biri olan 2 yaş sendromu, çocukların bebeklik döneminden çıkıp kendilerini birey olarak kabul ettirmeye çalıştıkları dönemdir. Bireyselleşmenin ilk adımı olan ve 18. ile 36. aylar arasında görülen bu sendrom, hem çocuklar hem de ebeveynler için oldukça yorucu bir dönemdir. Henüz dil gelişimi ve iletişim becerileri gelişmemiş olan çocukların, ergenlikten önceki ilk bireyselleşme sürecinde, inat, öfke nöbetleri, agresif tavır, her şeye hayır deme, bağırma ve istediğini elde edene kadar huzursuz davranma gibi davranışlar ön plana çıkar. 2 yaş sendromu, ebeveynlerin dikkatle yönetmesi gereken önemli bir dönemdir. Anne ve babalarının kontrolünden çıkmaya çalışarak, kendi kişiliklerini ispat etmeye çalışan çocuklar, bu dönemde kendilerini tüm dış dünyaya kanıtlama çabasındadır. Çocuklarının saldırgan ve inatçı tavırları ile karşılaşan ebeveynler, çocuklarının şımardığını, gereksiz kapris yaptığını düşünüp öfkelenebilirler. Ancak henüz tam olarak gelişmemiş olan çocuklar bu öfkeli tutuma karşı daha da fazla tepki göstererek, aileyle zıtlaşır. Bu durum ailelere hiç bitmeyecek bir süreç ya da çocuğun karakterinin bir parçası gibi gelse de, tamamen geçici bir dönemdir. 2 yaş sendromunu yaşayan çocuklara nasıl yaklaşılması gerektiğine geçmeden önce, “2 yaş sendromu nedir?” bunu iyi anlamak gerekir.
2 Yaş sendromu nedir?
Bebeklik döneminden çocukluk dönemine ilk adımların atıldığı 1,5 ile 3 yaş arasında görülen 2 yaş sendromu, zaman zaman aileleri zorlayan bir süreçtir. Terrible two olarak da bilinen 2 yaş sendromu, tüm sağlıklı çocuklarda olması beklenen, psikolojik gelişimin bir parçasıdır. Anneye bağımlı olarak geçirilen ve tek başına var olmanın imkansız olduğu bebeklik döneminin ardından konuşabilen ve yürüyebilen çocuk, kazandığı bu gelişim özellikleri ile hem fiziksel hem de duygusal olarak anneden yavaş yavaş uzaklaşır. Kendisinin ayrı bir birey olduğunun farkına varan çocuk, ben merkezli bir döneme girerek varlığını tüm çevresine kanıtlamaya çalışır. Benliğinin farkına varmasıyla birlikte kendi kararlarının doğru olduğunu, ailesine ve çevresindeki diğer kişilere kendi fikirlerinin değerli olduğunu ispatlamaya çabalar. Bu dönemde sıklıkla duyulan negatif cümlelerin sebebi budur. 2 yaş döneminde sağlıklı bir şekilde gelişimi süren çocuğun, her şeye hayır demesi, agresif davranışlar sergilemesi, öfke nöbetleri geçirmesi son derece normal bir durumdur.
2 yaş dolayında görülen bu sendrom boyunca ebeveynlere büyük bir sorumluluk düşer. Çocuğa doğru bir şekilde yaklaşarak, onun ihtiyaçlarını anlamaya çalışmak, tolere edebilmek ve kesin sınırlar çizmek son derece önemlidir. Çocuk ile doğru iletişim kurmanın altın kuralı olan oyun oynamak, eğlenceli olduğu kadar sağlıklı da bir yöntemdir. Sözel olarak anlatılamayan duygu ve düşünceler oyun içinde kurgulanarak, etkili bir şekilde çocuğa aktarılabilir.
2 yaş sendromu belirtileri nelerdir?
Çocukların kişilik gelişiminde önemli bir yer tutan 2 yaş sendromunda çocuklar, sınırlı tecrübeleri ve kelime hazineleri ile kendi benliklerini dış dünyaya anlatmaya çalışır. Duygusal olarak da tam olarak gelişmemiş olan 2 yaş dönemindeki çocuklar, çoğu zaman kendilerini ağlayarak ifade eder. “Hayır”, “olmaz”, “istemiyorum” gibi olumsuz kelimelerin sıklıkla kullanıldığı 1,5 yaş ile 3 yaş aralığındaki çocuklar, istekleri yerine getirilmediğinde, kendilerini yere atma, kendisine ve çevresindekilere vurma, bağırma, nesneleri atma, öfke nöbetine girme gibi davranışlar sergiler. Öfke nöbetinin devam ettiği süre boyunca, yemek yeme, oyun oynama ve normalde eğlendiği aktiviteleri yapmama gibi durumlar ortaya çıkabilir. Kendilerini dünyanın merkezinde gördükleri bu dönemde çocuklar bencil ve dürtüsel davranışlar sergileyebilir. Bu davranışlarını engellemek için çaba sarf etmez ve dışarıdan yapılan engellemeleri de kabul etmez. Onun yerine çoğunlukla ebeveynlerin söylediklerinin tam tersini yaparak inatlaşır. Etraflarındaki çevre üzerinde hakimiyet kurmaya çalışan 2 yaş dönemi çocuklarının öfkeli tutumlarına aynı şekilde karşılık vermek onların gerginliğinin daha da artmasına neden olur. Bu gibi 2 yaş sendromu belirtilerinin görüldüğü durumlarda ebeveynlerin sakin kalarak, durumu kontrol altına almaları, çocuğun duygularını ifade etmesine müsaade etmeleri gerekir.
2 yaş sendromu yaşayan çocuğa nasıl davranılmalı?
Çocukların kendileri ile alakalı hemen her konuda ailesi ile çatışabildiği 2 yaş dönemi, aileleri bir hayli kaygılandıran bir süreçtir. Aileler bu dönemde çözüm bulmakta ve nasıl davranmaları gerektiği konusunda zorluk yaşar. Sakin kalmak, çocukların verdiği içgüdüsel tepkilere mantık çerçevesinde yaklaşmak, çocuğun zihinsel ve duygusal gelişimi üzerinde pozitif etki bırakır. Ailelerin duygusal yaklaşımdan uzak durması ve kimin otorite olduğunu göstermeye çalışmaması gerekir. Bu yaş grubundaki çocuklar henüz otorite ile ilgili olarak bilinçlenecek yaşta olmadıkları için bu durumu anlamakta zorlanır. Ancak bu durum önceden “Hayır.” denen konuya, çocuğun ağladıktan ya da ısrar ettikten sonra “Evet.” denmesini gerektirmez. Ailenin tutarlı olması, aynı konu üzerinde önce hayır, sonra evet dememesi gerekir. Ayrıca anne ya da babanın kabul ettiği ya da etmediği bir duruma diğer ebeveyn farklı bir yanıt vermemelidir.
Bu dönemde çocuğun gelişiminin sağlıklı bir şekilde sürmesi için onu ne çok sınırlamak ne de tamamen özgür bırakmak gerekir. Her yaptığı hareket için tek tek uyarıda bulunmak da kişilik gelişimini olumsuz etkileyeceğinden dolayı önerilmez. Çocuk ile iletişim kurarken net ve basit cümleler kurulmalı, ironi içeren cümlelerden kaçınılmalıdır. Çocukla kaliteli zaman geçirmek adına onunla oyun oynamak, oyun oynarken, oyuncaklara verilen roller üzerinden onu eğitmek çok daha doğrudur. Yapılan konuşmalar ve uyarılar, çocuğun boy hizasına eğilerek yapılırsa daha çok işe yarayabilir. Böylece çocuk, kendisinin bir birey olduğunu ve karşısındaki kişi tarafından dikkate alındığını hisseder. Çocuğun kişisel gelişimini desteklemek ve olası krizleri engellemek adına, ona kendi başına başarabileceği görevler verilmeli ve bu görevi başarabileceği konusunda cesaretlendirilmelidir. Enerjisi dış mekan aktiviteleri ile boşaltılmalı, koşup oynamasına, tehlikeli olmadığı sürece düşüp kalkmasına izin verilmelidir. Yapmayı ısrarla reddettiği aktiviteler ya da istekler karşısında çocukla inatlaşmak yerine, dikkatini farklı bir yöne çekmek, bu yaş çocukları için idealdir. Uzun uzun konuşmalar yerine, kısa anlatımlar ile onu uyarmak, kurgulanan hikayeler ve oyunlar üzerinden çıkarımlarda bulunmasına izin vermek çok daha doğrudur. Çocuğa seçim yaptırmak da bu dönemde yapılması gerekenler arasındadır. Örneğin iki farklı kıyafet gösterip, hangisini giymek istediğini ya da farklı oyunlar arasından hangi oyunu oynamak istediğini sormak, 2 yaş sendromunu yaşayan çocuğun kişisel gelişiminde olumlu rol oynar.
2 yaş sendromu ne zaman biter?
Çocukların negatif ve agresif tutumları genellikle 3 ile 3.5 yaş arasında son bulur ancak bu durumun 4 yaşın sonuna kadar sürdüğü durumlar da görülebilir. Çocuğun kişisel ve duygusal gelişimine göre farklılık gösteren 2 yaş sendromu, kesinlikle bir hastalık değildir. Çocuğun zihinsel ve duygusal olarak yeterli olgunluğa erişmesi ile birlikte sendrom sona erer. Sinirli hâlleri, hemen her şeye karşı ters ve olumsuz yaklaşımları biter. Bu dönemin aileler tarafından ilk ergenlik dönemi olarak ele alınması gerekir. 2 yaş sendromu ile başa çıkmakta zorluk çeken ailelerin, bu konuda yardım almak için uzman bir hekime başvurmaları, çocuğun bu dönemi kişisel gelişimine katkıda bulunacak şekilde atlatmasına yardımcı olur.
kaynak: www.medicalpark.com.tr
News
